انواع عسل ، با طعم ، مزه و رنگ مختلف وجود دارد که در جهان بالغ بر ۳۰۰ نوع می شود.
عسل های طبیعی از نظر شهد گل به انواع مختلف تقسیم بندی می شوند که هر کدام خواص فوق العاده خود را دارند:
آشنایی با خواص انواع عسل:
۱٫ عسل آویشن:
عسل آویشن یکی از انواع عسل های تک گله است که از گل نعنائی آویشن تهیه می شود.
عسل مانند گیاه مولدش دارای رایحه است و بوی خاص و طعمی بی نظیر و شدید دارد.
آویشن ارزش دارویی بالایی دارد برگ، گل و روغن آن در درمان بسیاری از بیماری ها مورد استفاده قرار گرفته است.
عسل آویشن از گل های نعنایی و گرده های گونه های آویشن به خصوص گونه آویشن معمولی، آویشن وحشی و آویشن زیره سیاه بدست می آید.
خواص عسل آویشن:
- دارای ویتامین های B ، A و E
- تقویت کننده و بهبود دهنده انواع درد و ناراحتی روده
- بهبود تنگی نفس و آسم
- بهبود سرفه و گلو درد
- بهبود درد های مفصلی
- مقوی مغز و اعصاب
- بهبود صرع و تشنج
- بهبود سر درد و میگرن
۲٫ عسل کنار:
کنار درخت بومی جنوب ایران است.
برگ های کوبیده آن را «سدر» می نامند و میوه آن خوردنی است.
زمان برداشت عکس کنار ( یا همان عسل سدر ) از اواخر تابستان تا اواسط پاییز می باشد.
عسل این گیاه کف می کند در بسیاری از جاها و مناطق عسل کنار را به صورت کف کرده استفاده می نمایند.
بسیاری معتقد هستند که عسل نباید کف کند پس شاید عسل مرغوبی نباشد. این امر باعث شبهات زیادی در بین افراد و حتی زنبوردارانی که اقدام به تولید این عسل می کنند شده است.
عسل کنار پس از برداشت کف کرده و رنگ روشنی دارد. پس از مدتی کف آن می خوابد و به رنگ خود عسل برگشته یعنی تیره می شود.
پس از گذشت چند ماه رنگ عسل تیره تر شده و به رنگ جیگری یا عقیقی در می آید.
چنانچه دوباره این عسل مخلوط شود و یا در مجاورت گرما و یا داخل آب گرم قرار داده شود دوباره کف می کند و برای خوابیدن کف آن زمان لازم است.
علت این کف به خود گیاه کنار برمی گردد و ربطی به طبیعی و یا نامرغوب بودن عسل تولید شده ندارد.
دلیل کف کردن این عسل وجود مقادیر قابل توجهی ساپونین در عسل این گیاه می باشد.
بنابراین عسل کنار دارای ارزش عذایی و مکملی بسیار بالایی می باشد.
خواص عسل کنار:
- فعال کننده حافظه و رشد کودکان
- کاهش دهنده حرارت بدن
- بازکننده گرفتگی‌ها
- دفع کرم معده و روده
- مفید برای گرم مزاجان
- مفید برای زخم معده
- کاهش دهنده تب
- مفید برای آبله ، ریزش مو
- مقوی اعصاب
۳٫ عسل کوهستان:
- تقویت بدن
- بهبود زخم معده
- ضدعفونی
- ضد نفخ گوارش
- اشتها آور
- درمان ورم لوزتین
- درمان کم خونی
- ضد انگل
- درمان رفع گاز شکم
- درمان ورم روده بزرگ
- درمان آنژین (ورم حنجره)
- درمان افسردگی
- درمان آسم
۴٫ عسل گون:
عسل گون یک عسل کوهی نادر می باشد که بوی خاصی ندارد و طعم آن لطیف است.
از آنجا که سرشار از فروکتوز است ، یک منبع مهم انرژی محسوب می شود.
عسل گون تقریباً در حالت مایع بی رنگ است و اگر خالص باشد متبلور نمی شود.
به عنوان شیرین کننده برای قهوه ، تزریق ، شیر و … توصیه می گردد و برای کیک ها بسیار عالی است.
گون معمولا در بیماری های زیر استفاده می شود:
- سرما خوردگی
- عفونت های تنفسی
- آلرژی ها
- کم خونی
- ایدز
- تقویت سیستم ایمنی بدن
۵٫ عسل مرکبات:
- ضد اسپاسم
- آرام بخش اعصاب
- ضد اضطراب
- مفید برای میگرن
- تپش قلب
- مقوی حافظه
- انرژی زا
- مقوی معده بادشکن
- ضد سم
- ضد تهوع
- مفید برای ورمهای بدن
- نرم کننده سینه
- ضد سرماخوردگی
- ضدعفونی کننده
- اشتها آور
- ضدصفرا
- مسکن درد
- ضد کرم روده
- ضد سرطان معده
- ضد باکتری و قارچ
۶٫ عسل یونجه:
منظور از عسل یونجه عسلی است که عمده شهد آن از گیاه یونجه باشد.
در عمل امکان ندارد زنبور عسل بطور ۱۰۰ درصد از یک گونه گیاه استفاده کند و به دیگر گیاهان کاری نداشته باشد.
خواص عسل یونجه:
- مقوی مغز و اعصاب
- تقویت حافظه
- دارای بیشترین ویتامین A و K
- مفید برای خون دماغ شدن
- ملین
- خون ساز
- بندآورنده خونریزی
- تحلیل برنده ورمهای بدن
- مفید برای اختلالات عادت ماهیانه
- مفید برای لرزشهای اندامی
- آرامش بخش
۷٫ عسل وحشی:
از گل‌های وحشی هر منطقه تولید می شود.
از خواص آن تقویت سیستم ایمنی و درمان حساسیت فصلی یا آسم است.
۸٫ عسل اقاقیا:
این عسل بوی ضعیفی دارد و به رنگ عنبر است.
طعم ملایم دارد که باعث تمایز سریع آن از دیگر انواع عسل می شود.
برای مصرف کودکان مناسب‌تر می‌باشد و از آن برای شیرین کردن غذای نوزادان بعد از چهار ماهگی نیز استفاده می‌شود.
عسل اقاقیا سرشار از فروکتوز است به همین دلیل برای افراد مبتلا به دیابت توصیه نمی‌شود.
خواص عسل اقاقیا:
- تقویت کننده حافظه
- نشاط آور
- ضد صفرا
- خواب آور
- ضدکم خونی
- ضدعفونت زنانه
- مفید برای رشد کودکان
۹٫ عسل سیاه:
عسل سیاه در بین عموم مردم معمولا به عسل هایی گفته می شود که نسبت به سایر انواع عسل، رنگ نسبتا تیره تری دارد.
البته منظور این نیست که عسل مورد نظر کاملا سیاه رنگ است.
تحقیقات نشان داده اند که در مقایسه با شکر تصفیه شده، شربت ذرت، شکر خام نیشکر و سایر شیرینی ها، عسل سیاه بیشترین مقدار آنتی اکسیدان را دارد.
این آنتی اکسیدان ها از بدن در برابر سرطان، اختلالات قلب و سایر بیماری ها محافظت می کنند.
پلی فنل های موجود در عسل سیاه دارای اثرات آنتی اکسیدانی هستند که در کاهش چاقی و کنترل وزن موثرند.
عسل سیاه منبع خوبی از کلسیم است که نقش مهمی در حفظ سلامت استخوان و دندان ها ایفا می کند.
این عسل به طور موثری در آماده سازی داروهای درمان روماتیسم و اعصاب استفاده می شود.
عسل سیاه منبع خوبی از مواد معدنی و ویتامین های مختلف مانند ویتامین B6، B12 است.
۱۰٫ عسل گرمسیری:
همان‌طور که از اسمش مشخص است غالبا در مناطق گرم و خشک مانند استان فارس دیده می شود.
عسل گرمسیری اغلب از گیاه شکروک به‌دست می‌آید و دارای بوی تند و رنگ قهوه‌ای تیره است.
به دلیل ساکارز بسیار پایین آن، برای افراد مبتلا به دیابت توصیه می‌گردد.
خواص درمانی عسل گرمسیری شبیه اکثر عسل‌هاست و طبع گرم دارد.
۱۱٫ عسل چهل گیاه:
در فصل بهار که انواع گیاهان رشد می‌کنند عسل چهل گیاه از شهد چندین گیاه و گل‌های مختلف توسط زنبورها تولید می‌شود.
عسل چهل گیاه دارای رنگ طبیعی شبیه بیشتر عسل‌ها است اما خواص درمانی مختلفی دارد:
- مقوی قلب
- ضد بی خوابی و آرام بخش
- تقویت اعصاب
- ضد سرفه
- بهبود عملکرد مغز
- تقویت کننده بدن
- جلوگیری از ابتلا به سرماخوردگی
- تصفیه کننده خون
- ضد باکتری و قارچ
- رفع ورم های بدن
۱۲٫ عسل شبدر:
عسل شبدر کاملا بی‌رنگ بوده و عطر خوبی دارد؛ و یکی از بهترین عسل‌ها است.
عسل شبدر حاوی ۳۵ درصد گلوکز و ۴۰ درصد فروکتوز است.
این نوع عسل بیشتر در کانادا و نیوزیلند تولید می شود.
۱۳٫ عسل بابونه :
عسل بابونه به عسلی گفته می شود که بخش عمده شهد مورد استفاده آن از گیاه بابونه باشد.
عسل بابونه یکی از پرطرفدارترین عسل ها در جهان می باشد.
عسل بابونه به دلیل خاصیت آرام بخشی و کاهش استرس، مورد توجه مردم قرار گرفته است.
بابونه باعث کاهش خستگی عضلانی و اضطراب می شود. بابونه یک گیاه گلدار است که می توان گل تازه یا خشک شده آن را دم کرد.
این گیاه علاوه بر داشتن خاصیت آرام بخشی، دارای خواص آنتی اسپاسم، ضد التهاب و ضد باکتری نیز می باشد.
۱۴٫عسل مانوکا:
این عسل در مناطقی از جنگلهای نیوزیلند و استرالیا توسط زنبورهای عسل از شهد درخت مانوکا Manouka (نام علمی گونه وحشی Leptospermum scoparium) تهیه می‌شود که کیفیت بالایی دارد.
برخی از مطالعات نشان می‌دهند که عسل مانوکا می‌تواند به افزایش تولید گلوبول‌های سفید خون کمک کند.
اخیراً با تحقیقات دانشمندان نیوزیلندی ,کره ای و انگلسی خواص آنتی باکتریایی فوق العادهٔ این عسل ثابت شده‌است. در درمان زخم ها و ترمیم بافتهای مرده پوست کارایی زیادی دارد به‌طوری که در بعضی از بیمارستانها و مراکز درمانی تا حد زیادی جایگزین آنتی بیوتیک گردیده است.
جهت درمان زخم , مداوای زخم بستر و سوختگیهای عمیق، همچنین جوانسازی سلولهای پوست از عسل مانوکا استفاده می‌شود.
عسل مانوکا حاوی مواد شیمیایی طبیعی مختلفی است که آن را از سایر عسل‌ها متمایز می‌سازد:
- متیل گلیوکسال (MGO): این ماده در برابر چندین باکتری، از جمله Proteumirabilis و Enterobacter cloacae مؤثر است.
- دی هیدروکسی استون (DHA): این ماده در شهد گل مانوکا یافت می‌شود و در طول پروسه تولید عسل به MGO تبدیل می‌شود.
- لپتوسپرین (Leptosperin): یک ماده شیمیایی طبیعی است که در شهد گیاه مانوکا و چند خانواده‌ی نزدیک به گیاه مانوکا یافت می‌شود.
تولیدکنندگان عسل مانوکا محصول خود را با برچسب UMF برچسب گذاری می‌کنند. این برچسب میزان سطوح MGO و DHA را مشخص می‌کند.
رده‌بندی UMF به ترتیب زیر است:
۰ تا ۴: میزان غیرقابل تشخیصی وجود دارد.
۵ تا ۹: میزان بسیار کمی موجود است.
۱۰ تا ۱۵: میزان نسبتاً مفیدی موجود است.
۱۶ به بالا: میزان بسیار بالایی موجود می‌باشد.
هرچه شاخص UMF بالاتر باشد، ارزش این ترکیبات نیز بالاتر می‌رود. برای حداکثر بهره‌برداری از عسل مانوکا با شاخص UMF بالاتری استفاده کنید.
برای اکثر مردم، مصرف عسل مانوکا مشکلی ندارد. معمولاً هیچ محدودیتی در میزان عسل مانوکایی که می‌توانید مصرف کنید وجود ندارد.
اگر دیابت دارید، قبل از اضافه کردن عسل مانوکا به رژیم خود، با پزشک خود مشورت کنید. عسل گیاهی مانوکا، مانند سایر عسل‌ها، دارای قند بالایی است. پس ممکن است موجب افزایش سطح قند خون شما شود.
خواص عسل مانوکا:
- بهبود زخم
- خواص ضد باکتری
- کاهش کلسترول بالا
- کاهش التهاب
- کاهش ریفلاکس اسید
- درمان آکنه
۱۵٫ عسل بهار نارنج:
عسل بهار نارنج یکی از انواع عسل‌هایی است که از شکوفه درختان تولید می‌شود و خواص درمانی بسیاری دارد.
درخت بهار نارنج درختی همیشه سبز است و عطر بسیار زیاد و دل انگیز آن سبب شده تا علاوه بر بازار عسل، توجه صنعت عطر سازی هم به این درخت جلب شود.
گل‌های دسته‌ای و سفید رنگ آن غذای زنبور عسل را آماده می‌کند و شهد آن از عطر فراوانی برخوردار است.
چون زمان رویش گل‌های این درخت در فصل بهار است، بنابراین انگبین به دست آمده از این درخت یک عسل بهاری محسوب می‌شود.
عسل طبیعی بهار نارنج مانند عسل یونجه یکی از خوش عطر‌ترین انواع عسل محسوب می‌شود و زنبورداری برای تهیه این عسل بسیار راحت است، زیرا درخت با شرایط سخت هم کنار می‌آید و با هر نوع خاکی سازگار است.
خواص عسل بهارنارنج:
- دارای ویتامین ث
- بسیار مقوی
- انرژی‌زا
- دارای طبعی گرم
- مفید برای تقویت اعصاب
- درمان بی‌خوابی یا مشکلات خواب
- ایجاد آرامش، نشاط
- تقویت کنننده قلب
- کمک به تصفیه خون
- دارای خاصیت ضد سرطانی
- خاصیت ضد تهوع
- ضد باکتری
- ضد قارچ
- درمان سکسکه
- رفع سوء هاضمه، رفلاکس
- دفعه کرم‌های روده
- تسکین دهنده درد گلو
زیاده‌روی در مصرف عسل بهار نارنج با عوارضی نظیر بی‌خوابی، تپش قلب و افزایش فشار خون همراه است.
رنگ انواع عسل در مناطق مختلف ایران:
عسل کوهستان‌های پردرخت همانند مناطق شمالی کشورمان در جنگلهای مازندران، گیلان، جنگلهای حیران و نواحی کوهستانی مناطق شمال غربی ایران مانند کوه های اردبیل، رنگی سیاه و تیره دارند.
زنبورهایی که از باغات میوه در کوهستان‌های آذربایجان غربی، تغذیه می‌کند، عسل سرخ مایل به زرد تولید می کنند
زنبورهایی که از نواحی دارای آب و هوای استپی با گیاهانی مانند گون تغذیه می کنند، مانند کوهستان‌های طالقان، الموت، خمین، گلپایگان و… رنگی همانند سبز مایل به یشمی دارند.
عسلی که در نواحی مرکزی ایران مانند کاشان، قمصر، نیاسر و… تهیه می شوند به دلیل اینکه از گل هایی همانند گل‌های محمدی تغذیه می کنند، سرخ و معطر هستند.
عسل ارگانیک:
عسل ارگانیک عسلی است که در تمامی مراحل تولید و فرآوری آن از هیچ نوع ماده سمی و شیمیایی و آنتی بیوتیکی استفاده نشده باشد.
یعنی زنبور دار برای عمل آوری عسل ، هیچ نوع ماده ای به زنبوران عسل نخورانده باشد و حتی از آفت کشها و داروها هم برای مبارزه با بیماریها و آفت های احتمالی زنبوران در فرایند تولید استفاده نکرده باشد.
به دو علت عسل ارگانیک با بدن افراد سازگاری بیشتری دارد:
- استفاده نکردن از مواد شیمیایی در فرآیندهای تولید عسل
- زنبورها از شهد گیاهانی تغذیه می کنند که در پرورش آنها از هیچگونه آفت کشهای شیمیایی استفاده نشده است
عسل ارگانیک برخلاف سایر فرآورده هایی که با مواد شیمیایی تهیه می شوند هیچگونه عوارضی ندارد.
همه خواص طبیعی گیاهان را در عسل ارگانیک واقعی می توان یافت.
عسل ارگانیک غنی از انواع ویتامین‌ها مانند ویتامین ث ،B6 و تیامین و مواد معدنی مانند کلسیم، آهن و مس می‌باشد.
عسل طبیعی رنگی زرد و شفافی دارد اما عسل ارگانیک بیشتر حالت ضخیم و رنگ مات داشته و به اندازه عسل معمولی گرما ندیده است.
منابع dabur