برنج از قدیمی ترین و پرطرفدارترین دانه های غلات است.
این غله برای بسیاری از مردم سراسر جهان، به ویژه بخش های شرق و جنوب شرقی آسیا غذای اصلی محسوب میشود.
در کشور ما نیز اصلی ترین ماده غذایی برنج و نان است که می توان گفت دو جزء جدایی ناپذیر از سفره ایرانیان هستند.
بسیاری از غذاهای ایرانی، تشکیل شده از ترکیباتی از جمله گوشت و سبزیجات به همراه برنج است.
به دلیل شرایط اقلیمی مناسب در بسیاری از شهر های شمالی مانند نواحی خزری و مناطق جنوبی مانند خوزستان و فارس تولید برنج صورت می گیرد.
با توجه به میزان تولید برنج داخلی، ممکن است کمبودی برای عرضه برنج در بازار وجود نداشته باشد اما برنج های وارداتی به دلیل قیمت مناسب می توانند تامین کننده نیاز قشر کم درآمد جامعه باشند.
در نتیجه توجه به واردات این کالا از اهمیت خاصی برخوردار است و مشکل در عرضه برنج های وارداتی می تواند به معنی حذف این غلات از سفره بخش زیادی از مردم جامعه باشد.
انواع برنج های وارداتی ایران از کشور های زیر تامین می شوند:
- هند
- تایلند
- پاکستان
- اوروگوئه
تایلند، صدرنشین صادرات برنج:
تایلند با سهم ۲۱ درصدی صادرات جهانی برنج در رتبه دوم بعد از هند قرار دارد.
در سراسر کشور تایلند اراضی کشت برنج حدود ۱۱.۳ درصد از کل زمین های قابل کشت را شامل می شود. یعنی مساحتی بیشتر از اراضی کشت سایر غلات.
در تایلند حدود ۳۵۰۰ گونه برنج از انواع وحشی، محلی و گونه های دستکاری شده توسط انسان تولید می شود.
کشت برنج تایلندی عمدتا دیمی و وابسته به شرایط آب و هوایی است، بنابراین فصل رشد سالانه این محصول همزمان با فصل بارندگی یعنی از ژوئن تا سپتامبر و زمان برداشت محصول در پایان سال میلادی میباشد.
۸۳ درصد از محصول سالانه برنج شامل: برنج سفید، برنج جاسمین و برنج چسبناک می باشد که برنج عمده تایلندی نامیده می شوند.
۱۷درصد باقی مانده تحت عنوان برنج ثانویه است که شامل انواع برنج های قهوه ای، معطر و نیمجوش هست.
مهم ترین بازارهای صادراتی تایلند شامل بنین، چین، ایالات متحده، مناطقی از آفریقا، کشورهای جنوب شرق آسیا و خاورمیانه هستند.
نوع صادراتی برنج عمدتا از انواع برنج سفید، برنج جاسمین و برنج نیمجوش است.
ایران با واردات سالانه بیش از یک میلیون تن برنج، از کشور های مهم وارد کننده این محصول است.
انواع برنج تایلندی:
۱٫ برنج تایلندی هومالی (Thai Hom Mali rice):
برنج هومالی به نام های برنج یاس و جاسمین نیز مشهور است.
این برنج با قیمت عالی در سراسر جهان به فروش می رسد و بالغ بر یک چهارم صادرات برنج تایلند می باشد و حدود ۱۲ تا ۱۴ درصد صادرات سالانه برنج در بازار جهانی را شامل می شود.
تقاضا برای برنج تایلندی هومالی هرساله روبه افزایش است.
برنج تایلندی هومالی یک محصول با کیفیت بالا است که تنها یکبار در سال و تنها در مناطق شمال و شمال شرقی تایلند و با شرایط آب وهوایی مناسب این بخش ها قابل کشت است. این برنج با برچسب «برنج تایلندی هومالی» برای مصرف کنندگان در سراسر جهان ارسال می شود.
۲٫ برنج معطر (Fragrant rice):
از برنج های مشهور در میان کشاورزان، بازرگانان و مصرف کنندگان است. این برنج دارای کیفیت، لطافت و عطر طبیعی منحصر به فرد است.
۳٫ برنج نیم جوش (Parboiled rice):
تقریبا دارای ۱۴ تا ۱۸ درصد از کل سهم صادرات برنج جهان است.
در صادرات برنج نیم جوش، تایلند پس از هند در رده دوم قرار دارد.
بازار اصلی این برنج تایلندی، آفریقا و خاورمیانه است.
اما در پی تقاضای مصرف کنندگان برای غذای سالم، تقاضای بازار برای برنج نیم جوش تایلندی نیز درحال گسترش است.
این نوع برنج نسبت به سویه مشابه برنج دارای ارزش غذایی بیشتری می باشد.
۴٫ برنج چسبناک (Glutinous rice):
این برنج تایلندی به دلیل تناسب و ارتباط زیاد با بخشی از فرهنگ مردم کشور تایلند در این کشور محبوب بوده و به میزان بالایی در داخل کشور به مصرف می رسد. اما این محصول در بخش صادرات به مقصد کشورهای همسایه تایلند و نیز چین، ایالت متحده و ژاپن به فروش می رسد.
۵٫ برنج سفید (White rice):
گونه ارزان از برنج تایلندی است. این نوع برنج بطور گسترده در بازارهای جهانی معامله می شود. ۵۵ تا ۶۰ درصد از کل برنج معاملات جهانی را شامل میشود.
برنج سفید درجه بندی هایی دارد که با توجه به نسبت وجود برنج شکسته در آن تعیین می شود به این ترتبب که انواع ارزان تر دارای مقادیر بیشتری از برنج دانه شکسته هستند.
عمده بازارهای معاملات صادرات برنج سفید در آسیا و آفریقا است.
علاوه بر دسته بندی های فوق، تایلند بطور سالانه ۱.۱ تا ۱.۵ میلیون تن برنج شکسته صادر میکند که به مصرف خوراک دام و تولید آرد برنج میرسد. چین و آفریقا عمده مصرف کنندگان این برنج هستند.
برنج چسبناک و برنج قهوه ای نیز به مقدار حدود ۰.۳ تا ۰.۴ میلیوتن تن در سال توسط کشور های خارجی خریداری می شود اما این نوع محصولات عمدتا به مصرف داخلی کشور میرسند.
بهترین نوع برنج تایلندی چیست؟
برنج تایلندی هومالی نسبت به انواع دیگر برنج های تایلندی از کیفیت بهتری برخوردار است.
این برنج درمیان سایر برنج های وارداتی از نظر ظاهر، طعم و رایحه قابل توجه بوده و مهم ترین برنج معطر در تایلند است.
این برنج با نام Thai Jasmin rice نیز شاخته شده است.
برای اولین بار بهترین نوع برنج محلی هومالی در سال ۱۹۴۵ توسط یک کشاورز در استان چونبوری تایلند کشف شد.
پارامتر های تعیین کننده کیفیت برنج هومالی:
- ظاهر و شکل دانه: در مقایسه با برنج باسماتی هندی کمی کوتاه تر و ضخیم تر از بعضی انواع است. در دو نوع سفید و قهوه ای وجود دارد.
- عطر و رایحه: فاقد هرگونه عطر مصنوعی است و رایحه این محصول به دلیل سنتز ترکیب طبیعی به نام ۲-استیل-۱-پیرولین توسط گیاه می باشد.
- مواد مغذی: برنج تایلندی هومالی حاوی عناصر معدنی منگنز، فولات، سلنیوم، آهن، پتاسیم، مس، کلسیم، فسفر، منیزیوم و روی می باشد. علاوه بر مواد معدنی، ارزش غذایی این محصول پروتئین و ویتامین های B1، B2، B6 ، فیبر، پلی فنول ها آنتی اکسیدانها و لوتئین است.
پخت برنج تایلندی هومالی:
طریقه پخت هومالی با برنج های ایرانی تفاوتی نداشته و می توان از آن در پخت انواع غذاهای ایرانی و خارجی استفاده نموند.
جوشاندن برنج به همراه یک و نیم پیمانه آب، ساده ترین روش پخت است.
نظارت بر کیفیت برنج تایلندی وارداتی:
برنج های وارداتی به صورت رسمی و با مجوز وارد کشور می شوند و دارای پروانه بهداشتی ورود سازمان غذا و دارو می باشند.
اعطای پروانه بهداشتی به برنج تایلندی بیانگر بررسی و کنترل پارامتر های کیفی محصول است که توسط دستگاه های مربوطه صورت می گیرد.
ضمن مطابقت کیفیت محصول با استاندارد های وزارت بهداشت، مجوز رسمی برای ورود و توزیع آن اعطا می شود. بنابراین برنج هایی که در حال حاضر در بازار موجود و دارای پروانه بهداشتی ورود هستند، مورد آزمایش قرار گرفته و از نظر بهداشت و سلامت مشکلی ندارند.
پیش از این، پروانه واردات برنج تایلندی به دستور سازمان غذا و دارو کشور برای مدتی تعلیق یافته بود که علت آن انجام بررسی های دقیق و حصول اطمینان از کیفیت و سلامت در مراحل کاشت و تولید، حمل و نقل و تحویل محموله های برنج تایلندی بود.
این اقدام در سال ۲۰۱۴ با اعزام گروهی از مسئولان که عمدتا از سازمان غذا و دارو و نمایندگان مجلس بودند صورت گرفت. پس از انجام بررسی و آزمایش های دقیق، اتاق بازرگانی ایران اعلام کرد که اعتماد بیشتری به برنج تایلندی دارد و مجددا برنج تایلندی به جمع برنج های وارداتی در ایران پیوست.
مراقب برنج های قاچاق باشید!
تمام برنج هایی که از کانال های غیر رسمی به صورت قاچاق وارد کشور شده و در بازار توزیع می شوند فاقد مجوز رسمی و پروانه بهداشت هستند.
این محصولات ممکن است از نظر سلامت مشکل داشته باشند و نباید از آنها استفاده کرد.
علل عدم صدور مجوز رسمی برای ورود برنج تایلندی وارداتی:
- کهنه شدن برنج
- آلودگی به سم آرسنیک
- آلودگی خاک و آب به سموم
- آلودگی طی مراحل نگهداری در انبار
- آلودگی توسط میکروارگانیسم هایی نظیر قارچ ها و باکتری ها
- آلودگی توسط سموم تولید شده از میکروارگانیسم ها
سموم از طریق آب یا خاک آلوده به گیاه وارد شده و در آن تجمع می یابند.
برنج به طور طبیعی حاوی مقادیری از این سموم می باشد که با عبور این مقادیر از حد مجاز استاندارد می تواند به راحتی سلامت مصرف کننده را به خطر اندازد.
وضعیت برنج تایلندی در بازار ایران:
برنج تایلندی موجود در بازار ایران غالبا از نوع برنج سفید بوده که هرچند از نظر بهداشت و سلامت تایید شده است اما از نظر ارزش غذایی نسبت به انواع تیره تر در سطح پایین تری قرار دارد.
برنج تایلندی در جریان حذف پوسته و سفیدی دانه برنج، مقدار قابل توجهی از ویتامین ها و خواصی که در پوسته تیره قرار دارد را از دست می دهد.
عوارض برنج تایلندی:
برنج تایلندی وارداتی در صورت مصرف برنج های غیرمجاز و آلوده می تواند تهدیدی برای سلامتی انسان باشد:
- افزایش احتمال ابتلا به انواع سرطان
- اختلال در عملکرد کلیه
- افزایش فشار خون
- افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع دو
- افزایش احتمال ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی
آیا برنج تایلندی تراریخته است؟
تایلند بزرگترین صادر کننده برنج جهان است. همچنین تایلند از نخستین کشور های توسعه دهنده صنایع بیوتکنولوژی در منطقه است که اولین پروژه آزمایشگاهی آن در سال ۱۹۹۴ انجام شد.
با این وجود در حال حاضر این کشور هیچگونه محصول زراعی تراریخته ای را تایید نکرده است.
منابع : thaitradeusa و factsanddetails و springeropen و draxe و bangkokpost و geneticliteracyproject