برنج گرده٬ محصولی جانبی یا یک برنج اصیل؟!

برنج گرده چیست؟

برنج گرده، برنج نیم دانه، برنج ریزه و سبوس برنج از محصولات جانبی کشاورزان برنج کار است.

برنج گرده را می توان به عنوان ضایعات و اجزایی از تولیدات برنج در نظر گرفت که بایستی آنها را از تولید اصلی و باکیفیت جدا کرد، چرا که وجود برنج گرده در میان دانه های محصول اصلی سبب افت کیفیت و در نتیجه افت قیمت محصول اصلی می شود.

به طور کلی میتوان گفت اگر شالیکار بذر مناسبی انتخاب نکند، درصدی از تولید نهایی از نوع برنج گرده خواهد بود.

نامهای دیگر برنج گرده عبارتند از:

• دلک
• شاهک
• قلوه برنج
• نرک

برنج گرده از ارقام محلی آمل می باشد و بیشتر در منطقه امامزاده عبداله کشت می شود.

موارد مصرف برنج گرده:

• کارگاه های شیرینی پزی
• کارخانجات مواد غذایی
• تولید آرد برنج
• صنایع کیک و بیسکویت
• کارخانجات تولید کننده ماکارونی
• مصارف خانگی از قبیل آش، کته و شیرینی

ویژگیهای شاخص برنج گرده:

• مقاوم به سرما: برنج گرده به دلیل این ویژگی در مناطق کوهستانی نیز کشت میشود.
• وضعیت بوته: باز
• متوسط ارتفاع بوته: ۱۲۳ سانتی متر
• رنگ ساقه: سبز روشن
• فرم دانه: کوتاه
• شکل دانه: نسبتا متوسط
• دانه های برنج گرده کوتاه و اندازه آنها کمتر از ۶ میلی متر است.
• مقاومت بالا به آفات
• مقاومت به بیماری های برنج از جمله شیت بلایت
• مقاوم به کم آبی
• سازگار با شرایط نامساعد جوی

انواع برنج گرده:

1. برنج گرده مازندران: پرآوازه ترین نوع برنج گرده، نوع مازندرانی آنست و به رنگهای سفید و شیری یافت می شود، انواع سفید را سفیدک نیز می نامند.
2. گرده مولائی
3. گرده کلات
4. گرده زرک
5. برنج گرده هاشمی: این نوع برنج گرده از الک کردن برنج هاشمی به دست می آید.
6. برنج گرده لنجان

مناطق کشت برنج گرده:

1. مازندران (به ویژه آمل)
2. ایلام
3. زنجان
4. آذربایجان شرقی (به ویژه میانه)
5. کردستان

خواص برنج گرده:

از آنجائیکه برنج گرده محصول جانبی شالیکاران بوده و از غربال و سورتینگ برنج اصلی و مرغوب به دست می آید، خواص آن نیز تابعی از خواص محصول اصلی است.

به عنوان مثال برنج گرده هاشمی خواصی مشابه برنج هاشمی دارد یا مثلا برنج گرده چمپا خواصی مشابه برنج چمپا دارد و..

قیمت برنج گرده:

برنج گرده از لحاظ قیمت جزو برنج های ارزان بوده و بیشتر با عنوان برنج آش خرید و فروش می شود.

به طور کلی میتوان گفت قیمت این برنج تابعی از قیمت برنج اصلی و باکیفیت است.

آشپزی با برنج گرده

۱. طرز پخت کته با برنج گرده

مواد لازم:

• چهار فنجان برنج گرده
• آب
• نصف قاشق غذاخوری نمک
• پنج قاشق غذاخوری روغن

دستور تهیه:

1. برنج را به خوبی زیر آب سرد بشوئید، تا جایی که آب برنج شفاف باقی بماند.
2. به اندازه ای آب به برنج اضافه کنید که به اندازه دو سانتی متر آب روی برنج باقی بماند.
3. نمک و دو قاشق غذاخوری روغن را به برنج اضافه کرده و هم بزنید.
4. ظرف موردنظر را روی شعله زیاد گاز قرار دهید.
5. حرارت دهی را تا جایی ادامه دهید که آب بجوش آمده و جذب شود.
6. وقتی حبابهایی روی برنج پدید آمد سه قاشق غذاخوری روغن را به برنج بیفزائید.
7. شعله را کم کرده و شعله پخش کن را زیر قابلمه بگذارید.
8. سپس در قابلمه را در یک پارچه ضخیم با جذب بالا یا یک حوله تمیز بپیچید.
9. حرارت دهی را تا بیست دقیقه دیگر ادامه دهید سپس شعله را خاموش کرده و نوش جان کنید.

۲. طرز پخت آش ماست با برنج گرده:

مواد لازم:

• سه عدد هویج متوسط
• یک فنجان برنج گرده
• یک فنجان بلغور گندم
• پیاز به میزان دلخواه
• سبزی آش (شامل اسفناج، گشنیز، جعفری، تره و تلخون) به مقدار یک کیلو
• یک لیتر ماست
• یک پیمانه لپه
• یک عدد فلفل سبز تند

دستور تهیه:

1. پیازها را به شکل نگینی یا هلالی خرد کرده و سرخ کنید.
2. برنج و بلغور و لپه را که از چند ساعت پیش خیس کرده اید به همراه ۶ الی ۸ لیوان آب در قابلمه بریزید و روی حرارت متوسط گاز قرار دهید.
3. نیمی از پیازداغ را به محتویات ظرف اضافه کنید.
4. هویج را به شکل نگینی خرد کرده و به همراه فلفل به مواد قبلی اضافه کنید.
5. پس از اینکه محتویات آش به جوش آمد، سبزی آش را که به خوبی شسته و خرد کرده اید به آش بیفزائید.
6. پس از اینکه آب آش جذب شد مقداری از مواد آش را بچشید اگر به خوبی پخته شده باشد شعله را خاموش کنید در غیر اینصورت مقدار یک لیوان دیگر آب بیفزائید.
7. پس از جا افتادن آش شعله را خاموش کرده و کمی صبر کنید تا دمای آش متعادل گردد.
8. ماست را به آش افزوده و با پیازداغ و نعناع داغ تزئین کنید.

۳. طرز پخت شیربرنج با برنج گرده

مواد لازم:

• دو پیمانه برنج گرده
• یک لیتر شیر
• نمک
• شکر یا مربا

دستور تهیه:

1. برنج را به خوبی شسته و در یک قابلمه بریزید.
2. شیر را به برنج اضافه کنید.
3. ترکیب شیر و برنج را با شعله کم حرارت بدهید.
4. پس از اینکه برنج داخل شیر به خوبی پخته و نرم شد مقدار یک قاشق چایخوری نمک به آن افزوده و چند دقیقه حرارت بدهید سپس شعله را خاموش کنید.
5. طبق سلیقه شخصی شیربرنج خود را با نمک یا مربا میل کنید.

۴. طرز تهیه شیرینی برنجی

مواد لازم:

• ۵۰۰ گرم آرد برنج
• ۱۸۰ گرم پودر قند
• ۴ قاشق غذاخوری گلاب
• پودر دارچین
• ۳۰ گرم روغن جامد
• ۲ عدد زرده تخم مرغ
• گردو

دستور تهیه:

1. روغن جامد و پودر قند را به خوبی هم بزنید تا جائیکه به رنگ سفید درآید.
2. پودر دارچین، زرده های تخم مرغ و گلاب را اضافه کرده و دوباره هم بزنید.
3. آرد برنج را الک کرده و ضمن اینکه مواد قبلی را هم میزنید به طور تدریجی اضافه کنید.
4. پس از اینکه خمیر به دست آمد آن را در یک پلاستیک پیچیده و ۲۴ ساعت در دمای خارج از یخچال قرار دهید.
5. یک قالب با شکل دلخواه را انتخاب کرده و شیرینی های خود را به شکل دلخواه قالب گیری کنید.
6. روی شیرینی ها را با گردو یا سیاه دانه تزئین کنید.
7. سینی فر را با کاغذ روغنی پوشانده و فر را در دمای ۱۶۰ درجه تنظیم کنید.
8. شیرینی ها را روی سینی چیده و به مدت ۱۵ دقیقه در فر بگذارید.
9. پس از خارج کردن شیرینی ها از فر مدتی منتظر بمانید تا شیرینی ها خنک شوند.
10. شیرینی ها را از سینی برداشته و نوش جان کنید.

۵. طرز تهیه آرد برنج از برنج گرده

1. برنج را به مدت چند ساعت خیس کنید.
2. پس از چند ساعت برنج را آبکشی کرده و در زیر آفتاب، روی دستمالی پهن کنید تا خشک شوند. (توجه داشته باشید که منظور خشکی کامل نیست و کمی رطوبت در دانه های برنج باقی مانده باشد.)
3. دانه های برنج خشک شده را آسیاب و سپس دو یا سه بار الک کنید.
4. آرد حاصل را مدتی در ظرف در باز میگذاریم تا به طور کامل خشک شود، سپس در ظرف را بسته و در جای تاریک و خنک نگهداری کنید.