شما می توانید غذاهای گوناگونی را ذخیره کنید اما برنج یک انتخاب ویژه برای نگهداری طولانی مدت است.
برنج نسبت به سایر مواد غذایی از قیمت نسبتا مناسب تری برخوردار است، پخت آسانی دارد، طعم مورد پسندی دارد و درصد بالایی از مواد مغذی را در خود دارد که آن را به یک غذای پایه در سراسر جهان و به ویژه سفره های ایرانی مبدل می سازد.
برنج معمولا در مقیاس بالایی خریداری می شود، از این رو لازم است همگی با طرز نگهداری صحیح برنج به خصوص دربازه های زمانی نسبتا طولانی آشنا باشیم تا از بروز مشکلاتی هم چون کپک زدگی، آفت زدگی و .. جلوگیری کنیم.
روش نگهداری برنج به مدت طولانی:
حشرات, جوندگان و آلودگی های قارچی مهم ترین مشکلاتی هستند که به طور معمول در قضیه نگهداری برنج در خانه با آن ها مواجه می شویم.
به منظور جلوگیری از فساد برنج خشک بایستی تهویه مناسب انجام شود.
در صورتی که این تهویه اصولی نباشد نه تنها سودی نخواهد داشت بلکه به حشرات و آفات نیز اجازه ورود خواهد داد.
به طور کلی وقتی محیط برنج گرم باشد، دانه های برنج عرق خواهد کرد، رطوبت و دمای بالا دو عامل مهمی هستند که به حشرات اجازه تخم گذاری می دهند.
آلودگی های قارچی (کپک زدگی) دانه های برنج معمولا سبب تغییر رنگ دانه های برنج به سبز می شود.
کپک ها برای رشد به رطوبت، اکسیژن و البته گرما نیاز دارند، لذا وقتی این سه فاکتور حذف شوند از آلودگی های قارچی نیز جلوگیری خواهد شد.
توجه داشته باشید که برنج هر نوع رطوبتی را به خود جذب کرده و زمینه را برای قارچ زدگی فراهم می کند، از این رو بایستی هنگام خریداری برنج دقت کنید که برنج خشک باشد.
مکانی که برای نگهداری برنج بر می گزینید عاری از رطوبت بوده و دمای نسبتا پائینی داشته باشد.
به طورکلی برنج سفید نسبت به برنج قهوه ای از قابلیت نگهداری طولانی تری برخوردار است و تحت شرایط اصولی تا مدت سی سال نیز می تواند حفظ شود.
نکات مهم در نگه داری برنج:
۱٫ ظرف نگهداری برنج:
بهترین ظروفی که می توانید برای نگهداری برنج به کار گیرید ظروف پلاستیکی مخصوص نگهداری مواد غذایی هستند. همچنین می توانید از ظروف مخصوصی که منحصرا برای نگهداری برنج طراحی شده اند استفاده کنید.
سطل های پلاستیکی ویژه مواد غذایی که در محکمی دارند نیز انتخاب مناسبی برای این امر هستند.
اگر از تاثیر مواد شیمیایی ظرف بر روی دانه های برنج نگرانید می توانید ظروف ویژه ای را که با عنوان BPA- free عرضه می شوند، برای ذخیره برنج به کار ببرید.
به طور کلی ظرف نگهداری برنج باید از عبور نور به داخل ممانعت کند و سد مناسبی در برابر رطوبت و جریان هوا به لابه لای دانه های برنج باشد.
مورد دیگری که می توان برای نگهداری برنج از آن استفاده کرد کیسه های مایلار هستند که در بین مردم ما کاربرد چندانی ندارند.
مایلار نوعی پلی استر است که می توان گفت بهترین مانع ممکن در برابر نفوذ اکسیژن است.
این کیسه ها در صورت استفاده توام با جذب کننده های اکسیژن می توانند برنج را تا ده الی بیست سال بدون آسیب دیدگی در خود نگه دارند.
هر چه ضخامت این کیسه ها بیشتر باشد قدرت نگهداری آنها نیز بیشتر خواهد بود.
توجه داشته باشید که برنج قهوه ای نباید در کیسه های مایلار نگهداری شود زیرا روغن موجود در آن به بیرون تراوش کرده و متعفن می شود.
۲٫ جذب کننده های اکسیژن:
به منظور پیشگیری از تخم گذاری حشرات و هم چنین در صورت بروز آلودگی، برای نابودی آنها در تمام سطوح رشد (تخم، لارو، بالغ) بایستی سطح اکسیژن درون محفظه برنج به کمتر از یک درصد تقلیل یابد، جذب کننده های اکسیژن مناسب ترین وسیله برای نیل به این هدف هستند.
پاکت های کوچکی که محتوی موادی شبیه شکر هستند و در برخی بسته های مواد خوراکی و دیگر کالا ها یافت می شوند، جذب کنندگان اکسیژن هستند.
این پاکت ها محتوی ترکیبات معدنی چون ویتامین ث و آهن هستند که توانایی جذب اکسیژن را دارند.
باید توجه داشته باشید که جذب کنندگان اکسیژن به دو دسته مخصوص مواد خشک و مرطوب تقسیم می شوند که دسته اول برای نگهداری برنج مناسبند.
۳٫ دما:
بهترین دما برای ذخیره سازی برنج ۴۰ درجه فارنهایت و کمتر است در این صورت امکان نگهداری تا بیست الی سی سال وجود دارد.
البته در صورت استفاده از جذب کننده های اکسیژن امکان نگهداری در ۷۰ درجه فارنهایت نیز وجود دارد ولی مدت نگهداری حداکثر تا ده سال خواهد بود.
توجه داشته باشید که هرچه دمای نگهداری پایین تر باشد عطر, ارزش غذایی و به طور کلی طراوت برنج به میزان بالاتری حفظ خواهد شد.
۴٫ نگه دارنده طبیعی:
استفاده از سنگ نمک و یا سیر در لابلای برنج تاثیر بسزایی در جلوگیری از آفت زدگی آن دارد.
نگهداری برنج در شیشه نوشابه:
ظروف معمول آشپزخانه سدی در برابر نفوذ هوا ندارند لذا مواد غذایی درون آنها با سرعت بیشتری کهنه شده و تازگی خود را از دست می دهند؛ از این رو بطری های پلاستیکی در حفظ طراوت مواد غذایی می توانند کاربرد زیادی داشته باشند.
در صورت استفاده همزمان از جذب کننده های اکسیژن نه تنها مدت نگهداری را بیشتر می کنید بلکه طراوت برنج نیز بیشتر حفظ می شود.
برای استفاده از بطری های پلاستیکی از جمله شیشه های نوشابه در جهت ذخیره برنج بهتر است به نکاتی که در ادامه ذکر می شود توجه نمائید:
- برنج شما بایستی خشک باشد یعنی رطوبت آن کمتر از ده درصد باشد.
- بطری هایی که قصد استفاده از آنها در راستای این هدف را دارید به خوبی شسته و خشک کنید.
- در صورت استفاده از جذب کننده های هوا، یک عدد از آن را در ته بطری خشک و تمیز انداخته سپس به پر کردن بطری بپردازید.
- هم چنان که بطری را پر می کنید چند بار ته آن را به سطح میز یا زمین بکوبید تا در بین دانه های برنج فضای خالی و هوا باقی نماند.
- در بطری نیز همانند خود بطری باید تمیز و خشک باشد.
- بطری ها را در مکان خشک و خنک و دور از نور قرار دهید.
- توجه داشته باشید تمام بطری های پلاستیکی به اندازه بطری های نوشابه از نفوذ رطوبت و هوا جلوگیری نمی کنند.
نگهداری برنج خام در یخچال:
برنج خام (پخته نشده) برای نگهداری به به یخچال نیازی ندارد ولی در صورت نگهداری طراوت آن به مراتب بیشتر حفظ می شود.
برنج قهوه ای خام در فریزر به مدت دوازده الی ۱۸ ماه می تواند نگهداری شود.
نگهداری برنج در خانه (دمای اتاق):
برنج سفید خام در شرایط معمولی و دمای اتاق (۲۵ درجه) به مدت ۴ الی ۵ سال و در حالت پخته به مدت دو ساعت می تواند نگهداری شود.
برنج قهوه ای خام در دمای اتاق به مدت ۳ الی ۶ ماه و در حالت پخته شده به مدت دو ساعت حفظ می شود.
مدت نگهداری برنج پخته در یخچال:
برنج پخته دارای رطوبت است پس محیط مناسبی برای رشد باکتری ها به شمار می آید.
اگر قصد نگهداری آن را دارید سریعا آن را خنک کرده و به یخچال منتقل کنید.
برای خنک سازی سریعتر برنج پخته شده می توانید آن را به یک سطح پهن و صاف منتقل کرده و پراکنده سازید.
پیش از انتقال برنج پخته شده به یخچال ابتدا آن را بک ظرف محکم در دار که در آن را بسته اید بریزید.
برنج سفید پخته شده در صورت رعایت تمام شرایط لازم به مدت ۴ الی ۶ روز می تواند در یخچال باقی بماند در حالی که برنج قهوه ای به مدت ۳ الی ۵ روز قابل نگهداری است.
اگر پس از چند روز نگهداری در یخچال برنج را استفاده نکردید می توانید آن را به شکلی که در ادامه ذکر خواهد شد به فریزر منتقل کنید.
نگهداری برنج در فریزر:
این ترفتد برای ممانعت از نفوذ حشرات و آفات و گرد و غبار گزینه مناسبی است و در صورتی کارایی دارد که شما قصد نگهداری حجم کمی از برنج را داشته باشید.
در این صورت برنج مد نظر را در ظرف دربسته ای ریخته و پس از تاریخ گذاری به فریزر منتقل کنید.
برنج سفید پخته شده تا ۶ ماه و برنج قهوه ای پخته شده تا ۲ ماه در فریزر قابل نگهداری است.
برنج قهوه ای خام می تواند به مدت ۱۲ الی ۱۸ ماه در فریزر باقی بماند.
پاسخ به چند سوال مهم درباره نگهداری برنج در فریزر:
آیا برنجی که به صورت فریز نشده نگهداری می شود می تواند مضراتی داشته باشد؟
برنج خام ممکن است محتوی باکتری هایی باشد که ساختار های میکروبی مقاومی به نام اسپور دارند.
هنگامی که چنین برنجی پخته می شود باکتری ها تحت حرارت دهی از بین می روند اما اسپورهای آن ها ممکن است باقی بمانند.
اسپورها تحت شرایطی مشکل آفرین می شوند اگر برنج به مدت طولانی در شرایط نامناسب باقی بماند و فرصت رویش و رشد اسپورها به آنها داده شود.
برای مقابله با چنین مسئله ای بهترین راه حل فریز کردن برنج است، حتی اگر وقفه مورد نیاز به اندازه یک روز باشد!
بهترین مدت نگهداری برنج در یخچال چقدر است؟
اگرچه در مطالب پیشین این مدت تا ۶ ماه نیز ذکر شد اما عطر و طعم و رطوبت برنج نهایتا تا یک ماه در حد مطلوبی حفظ خواهد شد.
حرارت دهی مجدد برنج پخته فریز شده به چه شکلی است؟
برنجی که به طور اصولی فریز شده باشد از نظر بهداشتی و سلامتی نیازی به گرم کردن ندارد اما اگر برحسب سلیقه مایل به گرم کردن آن هستید مانعی وجود ندارد و کافیست مقدار کمی آب به آن افزوده و به مدت چند دقیقه در معرض حرارت (ترجیحا مایکروویو) قرار دهید.
البته بهتر است پیش از حرارت دهی اندکی فرصت دهید تا یخ برنج تا حدودی ذوب شود.
برنج فریز شده ای که یکبار حرارت دیده را نباید مجددا گرم کنید این عمل فرصت کافی رشد را در اختیار باکتری ها قرار می دهد.
آیا می توان برنج را به همراه گوشت، سبزیجات و سایر افزودنی ها فریز کرد؟
بله اما باید توجه داشته باشید که فریز کردن برنج به صورت مخلوط با سایر مواد بازه زمانی نگهداری را کاهش می دهد.
نگهداری برنج آبکش شده:
اگر قصد صرفه جویی در زمان پخت برنج را دارید یا اینکه به طور اتفاقی پس از آبکشی برنج از پخت آن منصرف شدید می توانید این برنج را برای مدتی نگهداری کنید.
بدین منظور باید پخت برنج را تا مرحله آبکشی پیش ببرید و باقی مراحل را بعدا در موعد مقرر از سر بگیرید.
برای این کار:
- برنج را هنگام جوشیدن اندکی زودتر از زمان مناسب آبکشی ( اصطلاحا زمانی که دانه های برنج کمی زنده اند) از روی شعله بردارید.
- آبکش نمائید.
- کف ظرفتان روغن ریخته و اگر قصد تهیه ته دیگ را دارید ملزومات آن را روی لایه روغنی چیده و برنج را روی آن بریزید و درب قابلمه را بگذارید.
- سپس ظرف را در یخچال قرار دهید.
- برنج آبکش شده حدود ۶ تا ۸ ساعت در یخچال قابل نگهداری است.
- هنگام از سرگیری مراحل پخت ابتدا ظرف را به مدت ۱۵ دقیقه روی شعله متوسط قرار دهید.
- پس از این که قابلمه گرم شد، حدود نصف فنجان آب از کناره ظرف به آن بیفزائید و درب قابلمه را بگذارید.
- بعد از ۵ دقیقه روغن داغ شده را به برنج اضافه کرده و اجازه دهید دم بکشد. (ترجیحا در فر)
نگهداری برنج خیس خورده:
خیساندن برنج پیش از پخت آن یک روش رایج در آشپزی برنج است، پس بهتر است بدانیم که برنج خیس خورده تا چه مدت قابلیت نگهداری دارد.
مدت نگهداری برنج خیس خورده در یخچال افزایش می یابد.
بدین منظور ابتدا برنج خیس خورده را در یک ظرف پلاستیکی در بسته و محکم بریزید (یا کاسه ای که با یک پلاستیک پوشانده شده) سپس در یخچال قرار دهید؛ این برنج تا سه روز قابل نگهداری است.
برای این که در طول این مدت دچار چسبندگی نشوند و از خرد شدن آنها جلوگیری شود آب برنج را هر چند ساعت (معمولا ۳ ساعت) یکبار عوض کنید.
در نظر داشته باشید که اگر برنج خیس خورده به مدت طولانی نگهداری شود دچار تخمیر شده و نیز حین پخت دچار شفتگی می شود.
اگر برنج خیس خورده بیش از چند ساعت در دمای اتاق باشد کیفیت مطلوب خود را از دست می دهد.
نگهداری برنج خیس خورده در فریزر درست نیست و باعث از دست رفتن شکل طبیعی دانه های برنج شده و می تواند سبب خرد شدن دانه های برنج شود.
منابع: basicfoodprepper و northernnester و veetee و instructables و cookingchops
سلام. آیا اگر برنج سفید خام را در فریزر نگهداری کنیم، خورد میشه و موقع پخت خراب میشه؟؟
به منظور از بین بردن کرم هاش میخوام این کارو کنم.
با سلام این کار پیشنهاد نمی شود بهتر است برای از بین بردن کرم ها از سنگ نمک استفاده کنید.