۱۴ خاصیت چای ترش برای سلامتی به همراه روش های تهیه آن

چای ترش یکی از جذاب ترین و خوشمزه ترین انواع چای و دمنوش گیاهی است. کمتر کسی را پیدا می کنید که این دمنوش جذاب را امتحان نکرده و دوست نداشته باشد.
جالب است بدانید برخلاف دیگر انواع چای (سیاه، سفید، اولانگ و سبز) گیاه این چای کاملا متفاوت است و علاوه بر مزه خوش آن خواص بسیار زیادی برای سلامتی بدن دارد که شگفت زده اتان می کند.

چای ترش چیست و از کجا آمد؟

چای ترش(Hibiscus tea) از خشک کردن قسمت های مختلف یک گیاه گلدار به نام Hibiscus Sabdariffa تولید می شود.

خاستگاه اصلی این گیاه زیبای قرمز رنگ در شمال آفریقا و جنوب شرقی آسیا است و در ابتدا به عنوان دارو مصرف می شد.

در زمان مصر باستان اعتقاد بر این بود که این گیاه اعجاب انگیز تب را کاهش می دهد و در درمان اختلالات قلبی و عصبی موثر است.

در مصر باستان چای ترش اولین چای بود که به صورت سرد مصرف می شد. مصریان برای خنک شدن در گرمای کویر این چای را به صورت سرد می نوشیدند.

سپس در قرن های ۱۷ و ۱۸ میلادی مصرف این چای در آفریقا، مکزیک، استرالیا و آمریکا نیز رایج شد.

اکنون گیاه چای ترش در بسیاری از اقلیم های گرمسیری و نیمه گرمسیری نیز پرورش داده می شود و به عنوان یکی از چای های لذیذ مصرف آن در تمام دنیا رایج شده است.

در بسیاری از کشورها از لفظ دمنوش برای این نوشیدنی استفاده می کنند چرا که منشاء آن از گیاه چای(Camellia sinensis) نیست!

مشخصه بارز این گیاه گلبرگ های بزرگ پنج گانه قرمز رنگ آن است و طعم آن ترش و شیرین و شبیه به طعم ذغال اخته یا کرن بری است و رایحه بسیار ملایمی دارد.

گیاه چای ترش را با نام گل جامائیکا (Roselle) نیز می شناسند. آنچه به عنوان چای از این گیاه استخراج شده و خشک می شود در واقع بخش های کاسبرگ این گیاه است که در ابتدا به رنگ سبز هستند ولی پس از رسیدن کامل گیاه به رنگ قرمز در می آیند.

جالب است بدانید گیاه گل جامائیکا به صورت یک گیاه مهاجر وارد ایران کردند و هم اکنون در جنوب کشور در استان های خوزستان(شهر اهواز) و سیستان بلوچستان (منطقه گلمورتی و شهر ایرانشهر) به میزان وسیع کشت می شود.

چای ترش را با این نام ها نیز می شناسند:

• چای مالمیر
• چای مکه
• چای روزل
• چای قرمز
• ٫چای رز چینی
• چای سودانی (در شمال آفریقا)
• چای کرکده (در مصر)

ارزش غذایی چای ترش (در ۱۰۰ گرم)

• کالری: ۳۷ کیلوکالری
• چربی کل: ۰٫۷ گرم
• پروتئین: ۰٫۴ گرم
• کربوهیدارت کل: ۷ گرم
• سدیم: ۳ میلی گرم
• پتاسیم: ۹ میلی گرم
• ویتامین ث : ۳۰ درصد
• ویتامین آ : ۵ درصد
• آهن: ۴۷ درصد

طبع چای ترش:

چای ترش برخلاف چای سیاه که دارای طبع گرم و خشک است، طبعی سرد و خشک دارد.

بنابراین مصرف بیش از حد آن به افراد سرد مزاج مخصوصا در فصل زمستان اصلا توصیه نمی شود چرا که سرمای بدن این افراد را افزایش می دهد. این نوشیدنی به افراد گرم مزاج بیشتر توصیه می شود.

خواص درمانی چای ترش:

۱. کاهش فشار خون

مطالعه ای در سال ۲۰۱۰ بر روی تاثیر چای ترش بر روی فشار خون انجام شد و نتایج امید بخش آن در مجله تغذیه منشر شد. نتایج این مطالعه نشان داد که مصرف این دمنوش باعث کاهش فشار خون در افراد مبتلا به فشار خون بالا می شود.

شرکت کنندگان این تحقیق به مدت ۶ هفته روزانه ۳ وعده چای ترش می نوشیدند و گروه دیگر به عنوان شاهد تنها دارونما مصرف می کردند. گروه مورد مطالعه پس از ۶ هفته به میزان قابل توجهی فشار خون سیستولیک اشان در مقایسه با گروهی که مصرف نکرده بودند، کاهش یافته بود.

مطالعه متا آنالیز دیگری در سال ۲۰۱۵ تاثیر چای ترش بر کاهش فشار خون سیتولیک و دیاستولیک را تایید کرد.

۲. کاهش کلسترول بد خون

مطالعه ای در سال ۲۰۱۱ اثرات چای ترش و چای سیاه را به صورت مقایسه ای بر روی میزان کلسترول خون بررسی کرد.

۹۰ نفر از افراد مبتلا به فشار خون بالا به مدت ۱۵ روز، روزانه دوبار چای سیاه یا چای ترش مصرف می کردند.

بعد از گذشت ۳۰ روز هیچ یک از گروه های مورد مطالعه افزایش یا کاهش معنی داری در کلسترول بد (LDL) نشان ندادند. ولی میزان کلسترول خوب(HDL) در هر دوگروه به میزان قابل توجهی افزایش یافته بود.

مطالعه دیگری در سال ۲۰۱۴ نشان داد که مصرف مداوم این دمنوش (روزانه به میزان ۱۰۰ میلی گرم) موجب کاهش کلسترول بد و افرایش کلسترول خوب می شود و همچنین سطح تری گلیسیرید خون را نیز کاهش می دهد.

۳. کاهش قند خون

چای ترش به افراد مبتلا به دیابت نوع دو کمک می کند که قند خون خود را بهتر کنترل کنند.

در یک مطالعه حیوانی عصاره این چای را به موش های مبتلا به دیابت تزریق کردند و نتایج نشان داد که قند خون موش ها به میزان ۱۲% کاهش یافت.

جالب این بود که در موش های نرمال، تزریق عصاره دمنوش ترش هیچ تغییری در سطح گلوکز خونشان ایجاد نکرد.

یکی از مشکلات مهمی که بیماران دیابتی با آن درگیر هستند؛ تاثیرات سوء این بیماری بر چربی خونشان است.

در این بیماران معمولا سطح کلسترول بد(LDL) بالا و میزان کلسترول خوب(HDL) پایینی دارند که خطر ابتلا به بیماری های قلبی و سکته را در این افراد افزایش می دهد. و از آنجایی که این دمنوش اثرات مثبتی بر چربی خون و سطح کلسترول بیماران داشته است؛ بنابراین به نظر می رسد از این طریق نیز بر بهبود قند خون و سایر مشکلات افراد دیابتی نیز می تواند موثر باشد.

۴. بهبود کبد چرب

مطالعات نشان داده اند که گیاه چای ترش سلامت کبد را ارتقاء می دهد و به بهبود کارایی آن کمک می کند.

در یک آزمایش ۱۹ نفر از افراد دارای اضافه وزن که به کبد چرب نیز مبتلا بودند پس از آنکه به مدت ۱۲ هفته به مصرف چای ترش ادامه دادند، کبد چربشان بهبود پیدا کرد.

عصاره چای ترش باعث کاهش آسیب به کبد می شود.

مطالعه دیگری که بر روی حیوانات انجام شد نشان داد که عصاره گیاه Hibiscus غلظت آنزیم های مربوط به سم زدایی کبد را به میزان ۶۵% افزایش می دهد.

۵. بهبود گرفتگی عضلانی قاعدگی

چای ترش از طریق تنظیم هورمون های زنانه می تواند انقباضات و اختلالات خلقی دوران قاعدگی را رفع کند.

جلوگیری از پرخوری و اشتهای کاذب در این دوران از فواید دیگر این دمنوش است.

۶. بهبود خلق و خو و افسردگی

از آنجایی که چای ترش حاوی مقادیر زیادی ویتامین و ترکیبات فلاونوئیدی است، می تواند بر اختلالات خلق و خو از جمله افسردگی موثر باشد.

دمنوش ترش با ایجاد حس آرامش در بدن موجب از بین رفتن استرس های عصبی و بهبود افسردگی می شود.

۷. بهبود دستگاه گوارش و رفع یبوست

چای ترش حرکات روده را تنظیم می کند و از این طریق بر بهبود فعالیت دستگاه گوارش و رفع یبوست بسیار موثر است.

۸. ضد سرطان

گیاه Hibiscus سرشار از ترکیبات پلی فنول است. تحقیقات بسیاری اثرات ضد سرطانی پلی فنول ها را اثبات کرده اند.

در یک مطالعه ای که در محیط آزمایشگاهی صورت گرفت عصاره گیاه چای ترش باعث اختلال در رشد سلول های سرطانی و کاهش تهاجم سلول های سرطانی دهان و پلاسما شد.

مطالعه دیگری نشان داد که عصاره این گیاه بر مهار سرطان پروستان نیز نقش موثری داشته است و سلول های سرطان معده را تا ۵۲% مهار کرده است.

البته لازم به ذکر است که تمامی تحقیقات انجام شده درباره اثرات این دمنوش بر روی سرطان در شرایط آزمایشگاهی صورت گرفته و از مقادیر زیاد عصاره این گیاه استفاده شده است و تحقیقات بالینی برای اثبات این اثرات لازم است.

۹. خواص ضد باکتریایی

باکتری ها؛ میکروارگانیسم های تک سلولی هستند که می توانند موجب بیماری هایی چون برونشیت، ذات الریه و انواع عفونت ها شوند.

بسیاری از مطالعات آزمایشگاهی نشان داده اند که عصاره چای ترش به مبارزه با عفونت های باکتریایی کمک می کند.

یکی از این مطالعات نشان دادند که عصاره گیاه هیبیسکوس فعالیت باکتری E.Coli که باعث ایجاد علایمی چون گرفتگی؛ اسهال و نفخ می شود را مهار میکند.
آزمایش دیگری نشان داد که عصاره چای ترش هم اندازه داروهای مورد استفاده در درمان عفونت های باکتریایی موثر بوده است و توانسته با ۸ گونه مختلف باکتریایی مبارزه کند.

۱۰. خواص آنتی اکسیدان

آنتی اکسیدان ها مولکول هایی هستند که با ترکیبات رادیکال های آزادی که در بدن ایجاد می شوند مبارزه می کنند و از آسیب آنها جلوگیری می کنند.

چای ترش غنی از ترکیبات آنتی اکسیدانی (ویتامین ث، اسیدفولیک و بتاکاروتن) است و اثرات مضر رادیکال های آزاد را تا ۹۲ درصد کاهش می دهد.

مقادیر کافی آنتی اکسیدان برای دستگاه ایمنی بدن لازم است تا عملکرد بهتری در حفاظت از بدن داشته باشد.

آنتی اکسیدان ها از ابتلا زودهنگام به بیماری هایی چون سرماخوردگی و آنفولانزا جلوگیری می کنند.

مقادیر بسیار ویتامین ث در این چای با تقویت سیستم ایمنی بدن به پیشگیری و درمان سرماخوردگی نیز کمک می کند.

۱۱. بهبود کم خونی

چای ترش حاوی مقادیر بسیاری آهن است و آهن برای تشکیل گلبول های قرمز و خون سازی ترکیبی حیاتی می باشد.

بنابراین این دم نوش می تواند در بهبود عارضه کم خونی که بسیاری از افراد به آن دچار هستند موثر باشد.

توجه داشته باشید که نوشیدن این چای تنها به کم خونی ناشی از فقر آهن کمک می کند.

۱۲. بهبود سنگ کلیه و درد مثانه

چای ترش دارای خاصیت ادرار آوری (دیوریکتیک) می باشد. این دم نوش با افزایش حجم ادرار به بهبود فعالیت کلیه ها کمک می کند و از تجمع رسوباتی که موجب ایجاد سنگ کلیه می شوند جلوگیری می کند.

۱۳. خواص چای ترش در لاغری

مطالعات متعددی نشان داده اند که مصرف چای ترش می تواند از چاقی جلوگیری کرده و موجب کاهش وزن شود.

در مطالعه ای ۳۶ نفر از افراد دارای اضافه وزن به مدت ۱۲ هفته چای ترش مصرف می کردند، در این افراد کاهش وزن، کاهش چربی بدن، شاخص توده بدنی(BMI) و کاهش نسبت سایز دور کمر به لگن مشاهده شد.

از آنجایی که این چای میزان جذب گلوکز و مشتقات آن را در بدن کاهش می دهد و همچنین تولید آنزیم آمیلاز که موجب افزایش سرعت جذب کربوهیدارت ها در بدن می شود را کاهش می دهد؛ منجربه کاهش وزن می شود.

از طرف دیگر چای ترش با افزایش متابولیسم بدن نیز به روند لاغری و چربی سوزی کمک می کند و از افزایش وزن جلوگیری می کند.

همچنین با تاثیر بر کاهش قند خون شما موجب کاهش اشتها شده از پرخوری و بدست آوردن اضافه وزن جلوگیری می کند.

اگر به هنگام مصرف این دم نوش خوشمزه هیچ شیرین کننده ای اضافه نکنید کالری این نوشیدنی صفر است و می تواند برای رفع تشنگی و تامین آب بدنتان مناسب بوده و جایگزین خوبی برای نوشیدنی های قند داری باشد که احتمالا در طول روز مصرف می کنید.

با اضافه کردن مقداری لیمو ترش به دم نوشتان می توانید آن را جذاب تر و خوشمزه تر نیز بکنید.

۱۴. خواص چای ترش برای پوست و مو

چای ترش به علت داشتن مقادیر بالا آنتی اکسیدان و ویتامین ها برای تقویت پوست و مو بسیار مفید است.

از جمله خواص این دم نوش معجزه آسا برای پوست می توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• کاهش چین و چروک پوست
• پاکسازی پوست و از بین بردن سلول های مرده
• جوانسازی پوست

طرز تهیه ماسک صورت با چای ترش:

مواد لازم:

• چای ترش
• عسل
• سبوس برنج، گندم یا جو

طرز تهیه:

1. چای ترش را در یک لیوان آب بریزید.
2.  یک قاشق غذاخوری عسل به آن اضافه کنید.
3. بگذارید به مدت ۳۰-۴۰ دقیقه خوب دم بکشد.
4. به دلخواه می توانید سبوس برنج، گندم یا جو نیز به آن اضافه کنید.
5. این مخلوط را با یک پنبه بر روی صورت خود بمالید.
6. ۱۵-۲۰ دقیقه صبر کنید تا جذب پوستتان شود.
7. پوست خود را با آب ولرم بشویید.
8. سپس پوست خود را با آب سرد بشویید.

طرز تهیه ماسک مو چای ترش برای تقویت رشد مو:

شاید جالب باشد که بدانید چای ترش برای تقویت رشد موهایتان نیز ترکیب فوق العاده ای است.

اگر در فکر راهی برای افزایش رشد سریعتر موهای خود هستید این ماسک چای ترش برای موهایتان را حتما امتحان کنید.

1. تعداد ۱۵-۲۰ برگ گل چای ترش (ترجیحا تازه باشد) با روغن نارگیل ترکیب کنید.
2. این ترکیب را به یک ظرف در دار منتقل کرده و در محلی سرد و تاریک قرار دهید.
3. ۳ تا ۶ هفته به آن دست نزنید.
4. حالا این روغن آماده مصرف برای موهایتان است. آن را بر روی پوست سر و موهایتان ماساژ دهید.

مضرات و عوارض چای ترش:

چای ترش نیز همانند هر ماده غذایی دیگری در کنار فواید بسیار زیادی که برای سلامتی شما دارد در برخی شرایط خاص و در صورت زیاده روی در مصرف می تواند بسیار خطرناک باشد.

در این بخش به شرح موارد خاصی که باید از مصرف این دم نوش خودداری کنید می پردازیم.

۱. اگر فشار خون پایین دارید

درست است که چای ترش موجب تنظیم فشار خون می شود. ولی این ترکیب فقط به افرادی که فشار خون بالا دارند توصیه می شود چرا که فشار خون را کاهش می دهد و برای افراد دارای فشار خون پایین بسیار خطرناک است.

البته اگر فشار خون بالا دارید بازهم باید تحت نظر پزشک خود و در صورت نداشتن تداخل با داروهای فشار خونتان این نوشیدنی را مصرف کنید.

۲. اگر بیمار دیابتی هستید

با وجود آنکه اشاره شده که چای ترش بر میزان کاهش قند خون تاثیرات مثبتی داشته است اما باید بدانید که تحقیقات انسانی در این زمینه هنوز کامل نشده است و شواهد حاضر مربوط به مطالعات حیوانی می باشد .

بنابراین اگر مبتلا به دیابت نوع ۲ هستید و برای کنترل قند خون خود تحت نظر پزشک دارو مصرف می کنید از مصرف این چای جدا خودداری نمایید!

۳. اگر باردار هستید یا از قرص های ضد بارداری استفاده می کنید

چای ترش تاثیرات بسیاری بر میزان هورمون استروژن زنانه دارد. این دمنوش می تواند موجب القا قاعدگی شود.

بنابراین اگر چرخه پریود نامنظمی دارید می توانید این دم نوش را استفاده کنید.

حتی اگر در دوران قاعدگی به سر می برید این دم نوش برای کاهش دردهای عضلانی و بهبود اختلالات خلق و خو اتان بسیار مفید است.

اما اگر در دوران بارداری به سر می برید و یا برای بارداری برنامه ریزی می کنید چای ترش می تواند برای شما بسیار مضر باشد. چرا که می تواند منجربه اختلال در روند بارداری شما شود.

همچنین در دوران شیردهی نیز از نوشیدن این چای بپرهیزید.

۴. اگر داروی خاصی مصرف می کنید

چای ترش می تواند با برخی از داروها تداخل داشته باشد بنابراین اگر در حال مصرف داروی شیمیایی خاصی هستید حتما با پزشک خود مشورت کنید.

داروهایی که در آنها ترکیب تایلنول (Tylenol) وجود دارند با چای ترش تداخل داشته و باید از مصرف یکی از این دو ماده بپرهیزید.

قرص استامینوفن یکی از این ترکیبات است . که به علت داشتن ترکیبات فعال تایلنول نباید هیچگاه آن را با چای ترش بخورید.

همچنین اگر داروهای کاهش فشار خون یا کاهش قند خون مصرف می کنید از مصرف همزمان آنها با این دمنوش ترش بپرهیزید چرا که ممکن است قند یا فشار خونتان را بیش از حد نرمال کاهش دهند.

چه مقدار چای ترش می توانیم مصرف کنیم؟

اگر در معرض هیچ یک از شرایط خاصی که در بالا ذکر شد نیستید به طور متوسط می توانید روزانه ۲-۳ فنجان چای ترش بنوشید.

روش تهیه دمنوش چای ترش:

چای ترش را به هر دو روش گرم و سرد می توانید سرو کنید.

در اینجا طرز تهیه هر دو روش را به شما می گوییم.

۱. طرز تهیه دمنوش گرم چای ترش

1. آب را بجوشانید.
2. آب درحال جوش را در یک قوری بریزید و چای ترش خشک شده را به مقدار دلخواه(بسته به غلظت مورد نظرتان) به آن اضافه کنید
3. ۱۰ تا ۱۵ دقیقه زمان بدهید تا دم بکشد
4. می توانید به آن عسل یا شیرین کننده های دیگری را نیز اضافه کنید

۲. طرز تهیه دمنوش چای ترش سرد

چای ترش از معدود چای هایی هست که می توان آن را به صورت سرد هم مصرف کرد و بسیار لذت برد .

اگر این دمنوش خوشمزه را به صورت سرد امتحان نکردید هرگز آن را از دست ندهید.

چای ترش سرد یک انتخاب خاص و خوشمزه برای روزهای گرم تابستانی بخصوص در میهمانی هاست.

به دو روش بسیار آسان که در ادامه توضیح می دهیم می توانید این دمنوش ترش را تهیه کرده و بنوشید.

مواد لازم:

• ۲ فنجان برگ تازه گیاه چای ترش
• ۸ فنجان آب
• ¼ لیوان عسل
• ۳ قاشق غذاخوری لیمو ترش

میزان کالری و مواد مغذی این نوشیدنی:

• کالری: ۸۹ کیلوکالری
• کربوهیدرات: ۲۹ گرم
• پروتئین: ۱ گرم
• چربی: ۱ گرم
• سدیم: ۳۲ میلی گرم
• پتاسیم: ۲۸ میلی گرم
• قند: ۲۰ گرم
• ویتامین ث: ۲۰ میلی گرم
• کلسیم: ۱۱ میلی گرم
• آهن: ۸ میلی گرم

روش تهیه:

1. چای ترش تازه یا خشک شده را با آب مخلوط کرده و بگذارید خوب بجوشد.
2. شعله را خاموش کنید و بگذارید سرد شود.
3. لیمو ترش را اضافه کنید.
4. در این مرحله می توانید گیاهان دلخواه دیگری نیز به آن اضافه کنید (نعناع, دارچین یا پوست لیمو)
5. عسل را نیز با آن مخلوط کرده و بگذارید در یخچال تا خوب سرد شود (یا هر شیرین کننده دلخواه دیگر)٫
6. در نهایت می توانید به آن مقداری یخ اضافه کرده و بنوشید.

روش دیگر تهیه دمنوش سرد چای ترش:

1. آب سرد و چای ترش را خوب باهم مخلوط کنید.
2. این مخلوط را به مدت ۱۲ تا ۱۴ ساعت در یخچال نگهداری کنید تا عصاره چای به خوبی جذب آب شود.
3. وقتی آب به خوبی رنگ چای را گرفت مخلوط را از صافی رد کنید.
4. به آن به دلخواه می توانید عسل، لیموترش، برگ نعناع اضافه کنید.
5. مقدار یخ نیز به آن اضافه کنید و بنوشید.

منابع medicalnewstoday و healthline و verywellhealth و afternoonteareads و myfoodstory