هر آنچه که باید درباره کاشت زعفران بدانید – فوت و فن های کاشت زعفران!!!

زعفران یا زرپران از گیاهی با نام علمی (Crocus sativus) به دست می آید. این گیاه از نظر گیاه شناسی از تیره زنبقیان است.

گیاه زعفران یک گیاه تک لپه ای و چند ساله است و به راحتی می تواند در خاک سخت و سنگلاخ رشد کند.

هر گل زعفران ۶ گلبرگ، ۳ پرچم و یک مادگی دارد. کلاله و خامه قرمز رنگ این گیاه را جمع آوری و خشک کرده و به عنوان زعفران از آن استفاده می کنند.
متأسفانه از هر گل crocus مقدار خیلی کمی از زعفران به دست می آید. همین دلیل زعفران را به عنوان گران ترین ادویه در جهان تبدیل می کند.

با بیوهتل همراه باشید تا با روش و شرایط کاشت این ادویه گران بها آشنا شوید.

انواع روش کاشت زعفران:

به طور کلی برای کاشت یک گیاه دو روش اساسی وجود دارد:

1. تکثیر جنسی گیاه
2. تکثیر غیر جنسی

تکثیر جنسی:

در این روش از بذر گیاه استفاده می شود و برای ایجاد بذر، گیاه باید گرده افشانی کند تا گرده با تخمک گیاه لقاح دهد و بذر یا دانه ایجاد شود.

به این مراحل چرخه تولید مثل جنسی گیاه گفته می شود.

گیاه تولید شده به روش جنسی از نظر صفات ژنتیکی، ژن های هر دو گیاه والد را دارد و بسته به قوانین وراثتی صفات خاصی را بروز می دهد و به طور کلی شبیه هیچ یک از والدها نیست.

جالب است بدانید که گیاه زعفران یک گیاه تریپلوئید و عقیم است.

به عبارت دیگر این گیاه نمی تواند گرده تولید کند و تولید مثل جنسی داشته باشد درنتیجه بذری هم تولید نمی شود.

تکثیر غیر جنسی:

در این روش نیازی به مراحل تولید مثل جنسی گیاه نیست و گیاه تولید شده تماما صفات ژنتیکی والد خود را به ارث می برد و کاملا شبیه گیاه والد خواهد بود.

این روش خود به ۵ دسته تقسیم می شود:

1. قلمه زدن: معمول ترین، آسان ترین و ارزان ترین روش ازدیاد غیرجنسی گیاهان است. در این روش قسمتی از گیاه را که حاوی جوانه است جدا کرده و در خاک ریشه دار می کنند و کشت می دهند.
2. خوابانیدن: یک شاخه را از گیاه مادر جدا کرده و در خاک ریشه دار می کنند و بعد از ریشه دادن آن را می کارند.
3. پیوند زدن: شامل اتصال دو قطعه از بافت زنده گیاه به همدیگر و ایجاد یک گیاه مستقل است.
4. ازدیاد با ساختارهای رویشی: این روش بیشتر برای کاشت گیاهان چند ساله علفی از جمله زعفران به کار می رود. و ساختارهای رویشی گیاه را می کارند. از جمله ساختارهای رویشی می توان به پیاز، ساقه غده ای، ریزوم، پاجوش و… اشاره کرد.
5. ریز ازدیادی: به این روش اصطلاحا کشت بافت هم گفته می شود. با کشت قسمت های بسیار ریز گیاه از جمله، بافت ها و یا سلول ها انجام می شود. این سلول ها در شرایط استریل و در محیط کشت مصنوعی کشت داده می شوند.

تنها راه کاشت زعفران تکثیر غیر جنسی و کاشت پیاز این گیاه است.

روش های کاشت پیاز زعفران:

۱. کاشت کپه ای:

کاشت دسته ای در واقع همان روش سنتی و قدیمی است و در مقیاس کم بازده خوبی دارد اما قابل استفاده در زمین های کشاورزی بزرگ نیست.

اگر شما نیز به فکر کاشت زعفران در خانه هستید پیشنهاد می کنیم از این روش استفاده کنید.

در این روش ابتدا باید چاله هایی به عمق مناسب حفر کنید و یک پیاز را در یک چاله قرار دهید. فاصله بین هر چاله با چاله های اطراف بهتر است ۱۵-۲۰ سانتی متر باشد.

۲. کاشت نواری:

این روش کاشت روشی نسبتا جدید و مکانیزه است. در واقع برای کاشت زعفران در مقیاس های وسیع بسیار مناسب است.

در این روش با استفاده از تراکتور شروع به حفر کردن و ایجاد شیار در زمین می کنند سپس پیازهای زعفران در این شیارها با فاصله ۸-۱۰ سانتی متر از همدیگر قرار می دهند.

در آخر نیز روی آنها را با خاک پوشانده و آبیاری می کنند.

۳. کاشت گلخانه ای زعفران:

برای مطالعه بیشتر می توانید مقاله “چگونه زعفران گلخانه ای کشت کنید” را بخوانید.

۴. کاشت زعفران بدون خاک:

می توان با استفاده از سیستم هیدروپونیک، زعفران را بدون استفاده از خاک کاشت.

در این سیستم از مواد مغذی مایع برای کاشت گیاه استفاده می شود. رشد زعفران در هیدروپونیک فقط در آب و هوای خنک (معتدل) انجام می شود.

استفاده از این روش در مناطق گرم و خشک بازده و صرفه اقتصادی زیادی ندارد.

مراحل کاشت زعفران:

قبل از کاشت هر گیاهی باید شرایط مناسب را برای کشت مهیا کرد.

در اینجا ما بیشتر با آماده سازی زمین قبل از کاشت زعفران خواهید خواند.

۱. پیاز گل crocus را تهیه کنید.

گیاه زعفران دارای گلی بنفش رنگ است که از درون پیاز گیاه رشد می کند. برای کاشت پیاز زعفران باید پیازها تازه باشند.

می توانید آنها را از فروشگاه های مخصوص کشاورزی تهیه کنید. پیاز زعفران می تواند در مناطق گرم و خشک با سختی زمین ۶-۹ رشد کند.

۲. مکان کشت مناسب را پیدا کنید.

کاشت زعفران به خاک کاملا زه کشی شده و آفتاب کامل نیاز دارد.

قسمتی از زمین را انتخاب کنید که مقدار مناسبی از نور مستقیم خورشید دریافت می کند. حتماً خاک را زه کشی کنید.

پیاز زعفران در صورت آبگرفتگی از بین بروند ، بنابراین به زمین مناسبی نیاز دارید که به طور موثر آب اضافی آن تخلیه شود.

۳. خاک را با مواد آلی تقویت کنید.

خاک را شخم بزنید و همزمان از کودهای آلی برای تقویت خاک استفاده کنید.

توجه کنید که کود باید تا عمق ۲۵ سانتی متری خاک نفوذ کند. برای کود دهی می توانید از کمپوست یا برگهای خشک شده استفاده کنید.

این کودها مواد مغذی برای زنده ماندن پیاز زعفران را در طول زمستان فراهم می کند.

۴. کاشت پیاز زعفران

اگر جوندگان و سایر آفات در محل کاشت شما زیاد است، می توانید قبل از کاشت پیاز زعفران، آن را در یک ظرف مناسب بکارید و سپس آن را به همراه ظرف به خاک اصلی منتقل کنید.

بدین صورت پیاز زعفران از گزند جوندگان و آفات حفظ می شود.

• برای این کار فقط به چند جعبه چوبی، پارچه گونی، نوار پارچه ای و خاک احتیاج دارید.
• مطمئن شوید که جعبه های چوبی زه کشی مناسب دارند در غیر این صورت چند مجرا و سوراخ برای دفع آب اضافی ایجاد کنید.
• جعبه را با پارچه و نوار خوب بپوشانید.
• داخل آنها را ۱۳-۱۵ سانتی متر خاک پر کنید.

۵٫ پیش از یخ زدگی زمین، پیاز زعفران را بکارید.

برای بهترین نتیجه ، شما باید ۶ تا ۸ هفته قبل از اولین یخبندان زمستان، پیازهای خود را کاشته باشید.

بسته به آب و هوای منطقه شما، این زمان ممکن است حدود مهر یا آبان باشد.

آموزش کاشت زعفران:

در این جا روش کاشت پیاز زعفران را آورده ایم که روشی بسیار ساده و آسان است.

۱. پیازهای زعفران را در دسته های چندتایی بکارید.

به جای کاشت پیاز زعفران در ردیف های جداگانه آنها را در دسته های چندتایی بکارید. این کار باعث رشد بهتر زعفران می شود.

• پیاز زعفران را در عمق تقریبی ۷ تا ۸ سانتی متر بکارید.
• هر دسته را جدا از دسته های دیگر بکارید.
• سعی کنید در هر دسته ۱۰ تا ۱۲ عدد پیاز باشد.
• اگر از جعبه چوبی برای کاشت استفاده می کنید می توانید در هر جعبه فقط یک دسته ۱۰ تا ۱۲ تایی پیاز زعفران را قرار دهید.

۲. پیاز زعفران را در عمق ۷-۱۰ سانتی متری خاک بکارید.

بهترین عمق کاشت زعفران ۷-۱۰ سانتی متر است. برای حفر چاله هایی به عمق ۷-۱۰ سانتی می توانید از بیلچه استفاده کنید.

سپس هر چاله کوچک یک پیاز قرار دهید. و روی آن را با خاک بپوشانید.

۳. زمین کشت خود را در تمام طول پاییز آبیاری کنید.

حالا که پیازهای زعفران را کاشتیم نوبت به آبیاری می رسد.

پاییز فصل رشد پیاز زعفران است.

در این مدت مرطوب نگه داشتن خاک بسیار مهم است اما زیاده روی نکنید و از غرقابی کردن کاشت بپرهیزید.

۴. در هر فصل فقط یک بار به کشتتان کود دهید.

اگر در منطقه ای با فصل بهار گرم و کوتاه زندگی می کنید، بهتر است در اوایل پاییز به کشتتان کود دهید.

اما اگر در منطقه ای با فصل بهار معتدل و طولانی زندگی می کنید، بلافاصله پس از گل دادن پیازها کوددهی را انجام دهید.

این کار باعث می شود تا پیازهای زعفران قوی شده و کربوهیدرات بیشتری در خود ذخیره کنند تا به زنده ماندن آنها در سال بعد کمک کند.

کود bone meal، کمپوست و یا کودهای کشاورزی قدیمی گزینه های خوبی برای کوددهی به زعفران هستند.

۵. بعد از کاشت و رسیدن زعفران نوبت به برداشت آن می رسد که پیشنهاد می کنم مقاله برداشت زعفران را حتما بخوانید.

شرایط کاشت زعفران:

برای تولید زعفران در مقیاس تجاری اصلی ترین نیاز، خاک حاصلخیز است.

بعد از آن آب و هوا و سپس نور خورشید کافی مهمترین شرایطی است که باید در کاشت زعفران مدنظر قرار داد.

زعفران به طور کلی به نور مناسب و خاک خشک با رطوبت کم نیاز دارد.

۱. شرایط آب و هوایی برای کاشت زعفران

کشت زعفران عمدتاً در مناطق خشک و با ارتفاع ۱۵۰۰ تا ۲۵۰۰ متر از سطح دریا مشاهده می شود.

گیاه زعفران به ۱۲ ساعت نور روز احتیاج دارد.

این گیاه به گرما و خشکی شدید در تابستان و سرمای شدید در زمستان احتیاج دارد و بیشترین رشد زعفران در طول فصل زمستان است.

۲. فصل کاشت زعفران

در ایران کاشت زعفران تقریبا در بازه زمانی مرداد تا مهر ماه است.

در این مدت کشاورزان شروع به شخم زدن زمین و مهیا کردن خاک می کنند.

در مناطق مختلف جهان نیز فصل شروع متفاوت است مثلا در هند در برخی مناطق از خرداد و در بعضی مناطق دیگر از مرداد ماه شروع به کشت زعفران می کنند.
در هر صورت چند ماه بعد از کاشت در فصل پاییز زعفران شروع به گل دهی می کند.

۳. نحوه آبیاری زعفران

زعفران به آب کمتری احتیاج دارد. خاک نباید کاملاً خشک باشد بلکه فقط کمی مرطوب باشد.

۲۸۳ متر مکعب در هکتار آب باید در طول دوره کشت توزیع شود و آبیاری به صورت هفتگی انجام می شود.

• آبیاری را با ۱-۲ بار در هفته شروع کنید.
• چندین بار در هفته انگشت یا چوبی را درون خاک قرار دهید تا رطوبت آن را اندازه گیری کنید.
• اگر بیشتر یک روز بعد از آبیاری هنوز روی سطح خاک آب ایستاده بود، پس بهتر است فقط یک بار در هفته آبیاری کنید.
• اگر خاک کشت شما بعد از یک روز کاملا خشک شد (بدون هیچ رطوبتی) می توانید تا ۳ بار در هفته کشت تان را آبیاری کنید.

۴. خاک مناسب کشت زعفران

خاک یکی از نیازهای اساسی در کشت زعفران است. این گیاه را می توان در خاک لومی، شنی یا آهکی پرورش داد.

خاک ماسه ای نیز برای کاشت زعفران مناسب است، اما خاک سنگین و رسی مناسب نیست.

زعفران خاک اسیدی را ترجیح می دهد. وقتی pH خاک در حدود ۵/۵ تا ۵/۸ باشد به خوبی رشد می کند.

۵. زمین مناسب برای کشت زعفران

قبل از کاشت زعفران خاک را کاملا شخم بزنید. این کار باعث هوادهی خوب به خاک می شود و بافت خاک را برای کشت آماده می کند.

بعد از یک مرحله شخم حالا خاک را به همراه ۲۰ تن کود گاوی و ۹۰ کیلوگرم ازت به همراه ۶۰ کیلوگرم فسفر و پتاس در هکتار از زمین شخم بزنید.

با این کار زمین شما حاصلخیز و مناسب برای کشت زعفران خواهد شد و محصول شما کیفیت خوبی خواهد داشت.

۶. عمق کاشت زعفران

همانطور که گفته شد بهتر است پیاز زعفران در گودال هایی تا عمق ۷ تا ۱۰ سانتی متر و فاصله بین گیاهان در حدود ۱۰ سانتی متر باشد.

۷. زمان کاشت زعفران

برای کاشت هر محصول زمان مشخصی وجود دارد. با کاشت گیاه در زمان نامناسب ، عملکرد مورد انتظار را به دست نمی آوریم.

برای اطلاعات بیشتر از مناسب ترین زمان کاشت زعفران در منطقه خود می توانید از جهاد کشاورزی و یا کشاورزان محلی کمک بگیرید.

کاشت زعفران در خانه:

از آنجایی که زعفران یک گیاه گران قیمت به حساب می آید بسیاری معتقدند که کاشت زعفران در خانه به صرفه تر و مطمئن تر است.

به طور متوسط از هر گل زعفران ۳۰ میلی گرم زعفران تازه و بعد از خشک شدن ۷ میلی گرم زعفران خشک به دست می آید.

برای تولید ۱ گرم زعفران خشک به حدود ۱۵۰ گل زعفران احتیاج است.

برای تولید ۱۲ گرم زعفران خشک به چیزی حدود ۴۵۰ گرم گل زعفران احتیاج دارید.

اگر زعفران را در شرایط مناسبی بکارید و به طور مدوام از آن مراقبت کنید با یک بار کاشت زعفران می توانید تا ۵ سال از آن استفاده کنید.

چون همانطور که قبلا نیز گفتیم گیاه زعفران یک گیاه علفی و چند ساله است.

هزینه کاشت زعفران در خانه به صرفه تر از خرید خود زعفران است اما نحوه کاشت و نگهداری از این گیاه ارزشمند کمی سخت است و نیاز به زمان و حوصله زیادی دارد. به همین دلیل شاید بسیاری از افراد از کاشت آن منصرف شوند.

برای کاشت زعفران در خانه به لیست زیر نیاز دارید:

• پیاز زعفران
• کود و خاک
• جعبه و یا گلدان

منابع: wikihow و krishijagran و quora